Sunk Cost là gì? Đừng để “chi phí chìm” nhấn chìm bạn!

Có thể bạn không nhận ra, nhưng Sunk Cost là “kẻ thù thầm lặng”, luôn rình rập và cản trở bạn trên con đường thành công. Sunk Cost khiến bạn đưa ra những quyết định sai lầm, làm lãng phí tài nguyên và đánh mất cơ hội. Vậy Sunk Cost là gì mà lại nguy hiểm đến vậy? Có bao nhiêu loại Sunk Cost phổ biến? Làm thế nào xử lý Sunk Cost hiệu quả? Mời bạn cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Sunk Cost là gì?

Trong bài viết: “What Is a Sunk Cost—and the Sunk Cost Fallacy?” của Alicia Tuovila trên trang Investopedia, Sunk Cost được định nghĩa như sau:

“Sunk Cost là số tiền đã được chi tiêu và không thể lấy lại được. Trong kinh doanh, câu nói “muốn giàu phải đầu tư” phản ánh chính xác khái niệm chi phí chìm. Sunk Cost khác với các chi phí tương lai mà doanh nghiệp có thể phải đối mặt, chẳng hạn như quyết định về chi phí mua hàng tồn kho hoặc giá bán sản phẩm.”

Vậy có thể hiểu đơn giản:

Sunk Cost (chi phí chìm) là khoản chi phí đã được doanh nghiệp bỏ ra trong quá khứ và không thể thu hồi lại. Những chi phí này không ảnh hưởng đến các quyết định kinh doanh trong tương lai vì chúng không thay đổi bất kể quyết định đó là gì.

Fallacy Sunk Cost là gì?

Fallacy Sunk Cost (tạm dịch: Ngụy biện chi phí chìm) thường được hiểu đơn giản là cố gắng “đổ thêm tiền” vào thứ gì đó không suôn sẻ thay vì chấp nhận “cắt lỗ”.

Jim Semick, đồng sáng lập ProductPlan, giải thích như thế này: “Theo lý thuyết về chi phí chìm, chúng ta thường chọn tiếp tục với một việc gì đó chỉ vì đã đầu tư thời gian hoặc tài nguyên vào nó. Chúng ta tin rằng vì đã ‘bỏ’ chi phí vào đó, bằng cách nào đó cần phải lấy lại. Đó là một sai lầm.“

Một nghiên cứu vào năm 1985 của Hal Arkes và Catherine Blumer, các nhà nghiên cứu kinh tế học hành vi, cho thấy “quyết định của mọi người phụ thuộc vào việc họ đã đầu tư bao nhiêu thời gian và tài nguyên vào vấn đề đó.” Blumer và Arkes tóm gọn tư duy về chi phí chìm là “có xu hướng tiếp tục theo đuổi một nỗ lực hơn sau khi đã đầu tư tiền bạc, công sức hoặc thời gian”, bất chấp sự thiếu hợp lý của nó.

Theo Decision Lab, một công ty nghiên cứu dựa trên khoa học hành vi tập trung vào việc cải thiện việc ra quyết định, “ngụy biện chi phí chìm xảy ra bởi vì cảm xúc của chúng ta thường khiến chúng ta đi chệch hướng khỏi các quyết định hợp lý.” Ví dụ, từ bỏ một nỗ lực sau khi cam kết và đầu tư tài nguyên vào nó có thể gây ra cảm giác tội lỗi và lãng phí tiêu cực. Vì chúng ta muốn tránh những cảm xúc tiêu cực về mất mát, chúng ta có xu hướng tuân theo một quyết định mà mình đã đầu tư ngay cả khi nó không vì lợi ích tốt nhất của mình.”

5 yếu tố dẫn đến Fallacy Sunk Cost

Có 5 yếu tố khiến bạn rơi vào tình trạng Fallacy Sunk Cost.

#1. Sợ mất lỗ

Tương tự như việc bạn tiếc nuối khi đánh vỡ chiếc bình yêu thích hơn là vui mừng vì đã mua được chiếc bình ấy với giá rẻ. Hiểu cách khác, chúng ta có xu hướng sợ mất mát hơn là trân trọng những gì mình đã có. Khi đã đầu tư vào một dự án, chúng ta sẽ cố gắng “bám víu” dự án dù chúng có thất bại. Xu hướng này xuất phát từ cảm giác sợ “mất trắng”.

#2. Đóng khung vấn đề

Cách thông tin được trình bày có thể ảnh hưởng đến quyết định của chúng ta. Nếu chỉ nhìn vào những khoản chi phí đã bỏ ra, bạn sẽ có xu hướng tiếp tục dự án dù chúng có thất bại. Thay vào đó, bạn hãy nhìn vào lợi ích tiềm năng và chi phí tương lai để đưa ra quyết định sáng suốt.

#3. Lạc quan quá mức

Chúng ta thường tin tưởng vào dự án của mình quá mức cần thiết. Tâm lý này có thể dẫn đến việc đánh giá sai lầm về khả năng thành công. Chính vì thế, bạn hãy nhìn nhận thực tế và khách quan để đánh giá tiềm năng của dự án.

#4. Trách nhiệm cá nhân

Khi đã dành nhiều thời gian và công sức cho một dự án, chúng ta sẽ cảm thấy có trách nhiệm phải hoàn thành. Tuy nhiên, bạn hãy nhớ rằng trách nhiệm của bạn là đưa ra quyết định tốt nhất cho bản thân và tập thể, chứ không phải cố gắng níu kéo một dự án thất bại.

#5. Sợ lãng phí

Chúng ta thường không muốn thừa nhận rằng mình đã sai lầm, dẫn đến việc tiếp tục theo đuổi một dự án dù dự án này lãng phí thời gian và tiền bạc. Do đó, bạn hãy học cách chấp nhận sai lầm và sửa chữa, thay vì cố gắng che đậy lỗi sai ấy.

2 loại Sunk Cost thường gặp

Chi phí chìm cố định

Chi phí chìm cố định là loại chi phí không thay đổi theo thời gian hoặc mức độ hoạt động của doanh nghiệp. Loại chi phí này sẽ vẫn xảy ra bất kể doanh nghiệp sản xuất bao nhiêu sản phẩm hoặc cung cấp bao nhiêu dịch vụ.

Đặc điểm:

• Không thay đổi theo doanh số bán hàng hoặc sản lượng
• Phát sinh từ các khoản đầu tư dài hạn
• Doanh nghiệp phải trả chi phí này dù hoạt động hay không

Ví dụ:

• Chi phí thuê văn phòng: Doanh nghiệp phải trả tiền thuê văn phòng bất kể họ sản xuất bao nhiêu sản phẩm hoặc cung cấp bao nhiêu dịch vụ.
• Lãi suất vay: Doanh nghiệp phải trả lãi suất vay cho khoản vay ngân hàng bất kể họ có sử dụng khoản vay đó hay không.
• Khấu hao tài sản cố định: Doanh nghiệp phải khấu hao tài sản cố định theo thời gian, bất kể tài sản đó được sử dụng hay không.

Tác động:

• Chi phí chìm cố định có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp, đặc biệt là khi doanh nghiệp hoạt động dưới mức công suất.
• Doanh nghiệp cần phải tính toán cẩn thận chi phí chìm cố định trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

Cách xử lý:

• Doanh nghiệp cần xác định rõ loại Sunk Cost cố định và tác động của nó.
• Cân nhắc các lựa chọn thay thế và đánh giá chi phí, lợi ích trước khi đưa ra quyết định.
• Tránh để Sunk Cost ảnh hưởng đến quyết định trong tương lai.

Chi phí chìm biến đổi

Chi phí chìm biến đổi là loại chi phí thay đổi theo thời gian hoặc mức độ hoạt động của doanh nghiệp. Loại chi phí này sẽ tăng lên khi doanh nghiệp sản xuất nhiều sản phẩm hơn hoặc cung cấp nhiều dịch vụ hơn và giảm xuống khi doanh nghiệp sản xuất ít sản phẩm hơn hoặc cung cấp ít dịch vụ hơn.

Đặc điểm:

• Thay đổi theo doanh số bán hàng hoặc sản lượng
• Phát sinh từ các hoạt động kinh doanh hàng ngày
• Doanh nghiệp chỉ phải trả chi phí này khi họ hoạt động

Ví dụ:

• Chi phí nguyên liệu: Chi phí nguyên liệu sẽ tăng lên khi doanh nghiệp sản xuất nhiều sản phẩm hơn.
• Chi phí nhân công trực tiếp: Chi phí nhân công trực tiếp sẽ tăng lên khi doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động hơn.
• Chi phí vận chuyển: Chi phí vận chuyển sẽ tăng lên khi doanh nghiệp vận chuyển nhiều sản phẩm hơn.

Tác động:

• Chi phí chìm biến đổi có thể ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp.
• Doanh nghiệp cần phải quản lý chi phí chìm biến đổi hiệu quả để nâng cao lợi nhuận.

Cách xử lý:

• Doanh nghiệp cần xác định rõ loại Sunk Cost biến đổi và tác động của nó.
• Cân nhắc các lựa chọn thay thế và đánh giá chi phí, lợi ích trước khi đưa ra quyết định.
• Tránh để Sunk Cost ảnh hưởng đến quyết định trong tương lai.

5 bí quyết xử lý Sunk Cost hiệu quả

Việc xử lý Sunk Cost hiệu quả là điều vô cùng quan trọng. Dưới đây là 5 bí quyết giúp bạn làm việc đó.

Xác định rõ loại Sunk Cost

Bước đầu tiên là xác định rõ loại Sunk Cost bạn đang gặp phải, là cố định hay biến đổi. Sau đó, bạn cần đánh giá tác động của Sunk Cost đó đến lợi nhuận, giá thành sản phẩm và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Cân nhắc các lựa chọn thay thế và đánh giá chi phí, lợi ích

Đừng vội vàng đưa ra quyết định dựa trên Sunk Cost. Bạn hãy dành thời gian cân nhắc các lựa chọn thay thế và đánh giá cẩn thận chi phí và lợi ích của từng lựa chọn.

Tránh để Sunk Cost ảnh hưởng đến quyết định trong tương lai

Sunk Cost là khoản chi phí đã xảy ra trong quá khứ. Việc níu kéo khoản phí này có thể khiến bạn đưa ra những quyết định sai lầm trong tương lai. Thay vào đó, bạn hãy tập trung vào hiện tại và tương lai để đưa ra quyết định dựa trên những thông tin, dữ liệu mới nhất.

Học cách chấp nhận mất mát

Sunk Cost là khoản chi phí đã mất. Chính vì thế, bạn cần học cách chấp nhận mất mát và tiếp tục tiến về phía trước.

Lập kế hoạch và ngân sách cẩn thận

Để tránh Sunk Cost trong tương lai, bạn cần lập kế hoạch và ngân sách cẩn thận. Tốt nhất, bạn nên cân nhắc kỹ lưỡng trước khi thực hiện bất kỳ khoản đầu tư nào và đảm bảo rằng bạn có đủ nguồn lực để thực hiện dự án.

Ngoài 5 bí quyết trên, bạn cũng có thể áp dụng một số cách thức khác để xử lý Sunk Cost hiệu quả:

• Tìm kiếm ý kiến của các chuyên gia: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc xử lý Sunk Cost, hãy tìm kiếm ý kiến của các chuyên gia tài chính, kế toán hoặc quản trị kinh doanh.
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ: Có một số công cụ hỗ trợ có thể giúp bạn theo dõi và quản lý Sunk Cost hiệu quả.
• Nâng cao kiến thức về Sunk Cost: Việc hiểu rõ về Sunk Cost sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt hơn trong tương lai.

Tips tránh lãng phí Sunk Cost

Lãng phí Sunk Cost có thể dẫn đến những tổn thất tài chính và ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Áp dụng những mẹo hay trên để tránh lãng phí Sunk Cost và giúp bạn đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt.

Lập kế hoạch cẩn thận trước khi đầu tư

• Xác định rõ ràng mục tiêu đầu tư.
• Nghiên cứu kỹ lưỡng dự án hoặc tài sản mà bạn muốn đầu tư.
• Đánh giá rủi ro và lợi nhuận tiềm năng.
• Lập ngân sách chi tiêu hợp lý.

Tìm kiếm thông tin kỹ càng trước khi ra quyết định

• Tham khảo ý kiến của các chuyên gia.
• Nghiên cứu thị trường và xu hướng.
• So sánh các lựa chọn khác nhau.
• Đánh giá tính khả thi của dự án.

Xem xét các phương án dự phòng

• Lên kế hoạch dự phòng cho trường hợp dự án không thành công.
• Xác định các điểm cắt lỗ để hạn chế tổn thất.
• Chuẩn bị sẵn sàng cho những thay đổi bất ngờ.

Lắng nghe ý kiến của người khác

• Tham khảo ý kiến của các chuyên gia, nhà đầu tư khác, và những người có kinh nghiệm.
• Lắng nghe những lời khuyên và phản hồi khách quan.
• Tránh đưa ra quyết định vội vàng dựa trên cảm xúc.

Ngoài ra, bạn cũng có thể áp dụng một số mẹo hay khác để tránh lãng phí Sunk Cost:

• Theo dõi và giám sát Sunk Cost thường xuyên.
• Học hỏi từ kinh nghiệm của bản thân và người khác.
• Chia sẻ kinh nghiệm của bạn với người khác.
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ để quản lý Sunk Cost hiệu quả.

Kết luận

Hiểu rõ Sunk Cost là gì là bước đầu tiên để tránh lãng phí. Doanh nghiệp cần xác định được Sunk Cost, đánh giá giá trị còn lại và so sánh với chi phí tiếp tục trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Hy vọng bài viết trên sẽ là nguồn tham khảo hữu ích đối với bạn. Đừng quên theo dõi TinoHost để đón đọc những bài viết hay và hữu ích khác bạn nhé!

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Harold Averkamp. Bookkeeping. Accountingcoach.com. https://www.accountingcoach.com/bookkeeping/explanation/3How

2. Geofrey Michael. (2022, April 18). How To Recognize Sunk Costs. Investopedia.com. https://www.investopedia.com/financial-edge/0712/how-to-recognize-sunk-costs.aspx

3. Alicia Tuovila. (2024, February 13). What Is a Sunk Cost—and the Sunk Cost Fallacy?. Investopedia.com. https://www.investopedia.com/terms/s/sunkcost.asp

Những câu hỏi thường gặp