Network Marketing là gì? Giải mã mô hình kinh doanh “gây tranh cãi”

Network Marketing được ví như “con dao hai lưỡi” với tiềm năng mang lại thành công to lớn nhưng cũng ẩn chứa đầy rủi ro. Vậy thực chất Network Marketing là gì? Liệu đây có phải “cánh cửa” dẫn đến tự do tài chính hay “cái bẫy” lừa đảo”? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải mã bí mật về Network Marketing. Từ đó, bạn có thể đưa ra quyết định sáng suốt cho bản thân mình. Mời bạn cùng đón đọc ngay nhé!

Network Marketing là gì?

 Khái niệm Network Marketing được đề cập qua bài viết: “What Is Network Marketing? Meaning, Types, and History” ở trang Learn.g2.com như sau:

“Network Marketing là một mô hình kinh doanh dựa vào việc các cá nhân tận dụng các mối quan hệ cá nhân của họ để phát triển doanh nghiệp hoặc bán sản phẩm. Các mối quan hệ này được sử dụng để tạo ra các khách hàng tiềm năng và tuyển dụng khách hàng hoặc đối tác mới, thường đi kèm với quy trình đào tạo và cố vấn cho những người mới tham gia.”

Dựa vào định nghĩa trên, bạn có thể hiểu:

Network Marketing hay Tiếp thị mạng lưới, kinh doanh theo mạng lưới hoặc đa cấp là mô hình kinh doanh dựa trên mạng lưới các nhà phân phối độc lập. Các nhà phân phối này có trách nhiệm bán sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty cho người tiêu dùng. Ngoài ra, họ còn có vai trò tuyển dụng, đào tạo các nhà phân phối mới để phát triển mạng lưới của mình.

Có hai yếu tố chính tạo nên Network Marketing:

• Mạng lưới các nhà phân phối: Các nhà phân phối là những người trực tiếp bán sản phẩm hoặc dịch vụ cho người tiêu dùng. Họ cũng có trách nhiệm tuyển dụng và đào tạo các nhà phân phối mới.
• Hoa hồng và thưởng: Các nhà phân phối được hưởng hoa hồng từ việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ, và họ cũng có thể nhận được thưởng từ việc phát triển mạng lưới của họ.

Network Marketing hoạt động như thế nào?

Theo bài “What Is Network Marketing? Definition, Benefits and Tips” của Indeed, mô hình Network Marketing sẽ hoạt động theo 5 bước cốt lõi.

Bước 1: Bán sản phẩm

• Các nhà phân phối độc lập mua sản phẩm chất lượng của công ty với giá gốc.
• Sau đó, họ bán sản phẩm này cho người tiêu dùng cuối cùng với mức giá lợi nhuận.
• Sản phẩm cần đáp ứng được nhu cầu của thị trường để việc bán hàng diễn ra hiệu quả.

Bước 2: Xây dựng mạng lưới

• Một số công ty Network Marketing áp dụng mô hình đa cấp (MLM – Multi-Level Marketing).
• Trong mô hình này, các nhà phân phối được khuyến khích tuyển dụng thêm người mới tham gia (gọi là “tuyến dưới”).
• Để tuyển dụng, nhà phân phối có thể bán cho người mới các gói khởi nghiệp (starter package) chứa sản phẩm của công ty.

Bước 3: Hệ thống hoa hồng

• Khi một nhà phân phối bán được hàng, họ sẽ nhận được hoa hồng từ lợi nhuận của sản phẩm.
• Trong mô hình đa cấp, nhà phân phối còn nhận được một phần hoa hồng từ doanh số bán hàng của những người họ tuyển dụng (tuyến dưới).
• Điều này tạo động lực để các nhà phân phối tích cực tuyển dụng thêm người mới, gia tăng thu nhập của họ.

Bước 4: Lợi ích cho công ty

• Network Marketing giúp công ty tiết kiệm chi phí marketing do chính các nhà phân phối tự chịu trách nhiệm quảng bá sản phẩm và tổ chức sự kiện.
• Công ty có thể mở rộng thị trường nhanh chóng thông qua mạng lưới các nhà phân phối.

Bước 5: Lợi nhuận cho nhà phân phối

• Kiểm soát thời gian làm việc: Các nhà phân phối có thể linh hoạt sắp xếp lịch trình làm việc của mình.
• Cơ hội thu nhập cao: Thu nhập phụ thuộc vào khả năng bán hàng và xây dựng mạng lưới.

Lịch sử hình thành và phát triển Network Marketing

Nguồn gốc:

Sự ra đời của Network Marketing gắn liền với Cách mạng Công nghiệp diễn ra vào thế kỷ 19. Trong thời kỳ này, rất nhiều sản phẩm mới được phát minh, đòi hỏi cần có đội ngũ bán hàng để giới thiệu và phân phối đến người tiêu dùng. Tuy nhiên, đặc điểm của một số sản phẩm thời bấy giờ là khá phức tạp, cần được giải thích kỹ lưỡng cho khách hàng tiềm năng.

Những bước phát triển ban đầu:

• Những năm 1940: Sau Chiến tranh Thế giới thứ II, Network Marketing bắt đầu phát triển mạnh mẽ với sự xuất hiện của hai công ty tiên phong:
  • California Vitamin Company (được đổi tên thành Nutrilite vào năm 1939): Công ty này sản xuất các sản phẩm vitamin rất được ưa chuộng. Để đáp ứng nhu cầu thị trường và gia tăng đội ngũ bán hàng, nhà sáng lập Carl Rehnborg đã triển khai mô hình phân phối độc lập. Theo đó, các nhà phân phối được khuyến khích tuyển dụng thêm những người khác trong vòng tròn quen biết của họ, chẳng hạn như bạn bè, người thân và khách hàng. Phần thưởng cho nhà phân phối phụ thuộc vào doanh số bán hàng của những người họ trực tiếp tuyển dụng.
  • California Perfume Company (nay là Avon): Đây là một công ty mỹ phẩm nổi tiếng áp dụng mô hình kinh doanh tương tự Nutrilite.

Những cột mốc quan trọng:

• Năm 1959: Hai nhân viên cũ của Nutrilite là Rick de Vos và Jan van Andel thành lập công ty Amway. Amway chính thức đưa mô hình tổ chức đa cấp (MLM) vào hoạt động kinh doanh, mở đường cho sự phát triển của Network Marketing trên phạm vi quốc tế, chẳng hạn như Canada, Anh, Úc, Đức và Pháp.
• Những năm 1980: Sự bùng nổ kinh tế và xu hướng gia nhập lực lượng lao động của phụ nữ tại Mỹ đã tạo điều kiện thuận lợi cho Network Marketing phát triển. Ưu điểm của mô hình này là cho phép phụ nữ linh hoạt thời gian, vừa kiếm thêm thu nhập vừa chăm sóc gia đình.
• Cuối những năm 1990: Sự ra đời của Internet đánh dấu bước ngoặt mới cho Network Marketing. Các cửa hàng trực tuyến và đặt hàng điện tử giúp các nhà phân phối và doanh nghiệp dễ dàng tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để quảng bá sản phẩm.
• Ngày nay, với sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội, việc quảng bá sản phẩm theo mô hình Network Marketing trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Các công ty như Rodan + Fields hay ItWorks là những ví dụ điển hình.

3 loại hình Network Marketing phổ biến

Network Marketing được chia thành 3 loại hình chính, bao gồm:

• Multi-level marketing (MLM) (Đa cấp).
• Direct marketing (Bán hàng trực tiếp).
• Affiliate marketing (Tiếp thị liên kết).

1. Đa cấp (Multi-level marketing – MLM).

Mô hình hoạt động:

• MLM là mô hình phân phối sản phẩm bao gồm bán hàng trực tiếp và hệ thống tuyến dưới (gọi là “downline”).
• Các nhà phân phối MLM nhận hoa hồng từ việc bán hàng trực tiếp và từ doanh số bán hàng của tuyến dưới.
• Hoa hồng từ tuyến dưới thường được tính theo tỷ lệ phần trăm doanh số bán hàng.
• Một số công ty MLM nổi tiếng: Herbalife, Amway, Nu Skin.

Ưu điểm:

• Cơ hội kiếm thu nhập cao: Do nhận hoa hồng từ cả bán hàng trực tiếp và doanh số của tuyến dưới, nhà phân phối MLM có tiềm năng kiếm thu nhập cao hơn so với các mô hình khác.
• Được đào tạo bài bản: Nhiều công ty MLM cung cấp các chương trình đào tạo bài bản về sản phẩm, kỹ năng bán hàng và kỹ năng phát triển mạng lưới cho nhà phân phối.
• Có cộng đồng hỗ trợ: Các nhà phân phối MLM thường được hỗ trợ bởi một cộng đồng gồm các nhà phân phối khác, giúp họ chia sẻ kinh nghiệm và giải quyết vấn đề.

Hạn chế:

• Áp lực doanh số: Để nhận được hoa hồng, nhà phân phối MLM cần phải đạt được doanh số bán hàng nhất định. Áp lực này có thể khiến họ cảm thấy căng thẳng và mệt mỏi.
• Khó khăn trong việc tuyển dụng: Việc tuyển dụng các nhà phân phối mới có thể gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là khi thị trường MLM đã trở nên bão hòa.
• Nguy cơ rủi ro cao: Nếu tham gia vào công ty MLM lừa đảo, nhà phân phối có thể mất tiền và thời gian.

2. Bán hàng trực tiếp (Direct marketing)

Mô hình hoạt động:

• Đây là mô hình tiếp thị chỉ có một cấp.
• Các nhà phân phối bán hàng trực tiếp chỉ nhận hoa hồng từ việc bán hàng trực tiếp.
• Họ không nhận hoa hồng từ doanh số bán hàng của người khác.
• Một số công ty bán hàng trực tiếp nổi tiếng: Avon, Mary Kay, Tupperware.

Ưu điểm:

• Dễ dàng tham gia: Bất kỳ ai cũng có thể tham gia bán hàng trực tiếp, không cần có nhiều kinh nghiệm hay kiến thức chuyên môn.
• Không cần tuyển dụng: Nhà phân phối bán hàng trực tiếp không cần phải tuyển dụng người khác, do đó họ có thể tập trung vào việc bán hàng.
• Rủi ro thấp: So với MLM, bán hàng trực tiếp có rủi ro thấp hơn vì nhà phân phối không cần phải đầu tư nhiều tiền.

Hạn chế:

• Thu nhập thấp hơn so với MLM: Do chỉ nhận hoa hồng từ bán hàng trực tiếp, thu nhập của nhà phân phối bán hàng trực tiếp thường thấp hơn so với nhà phân phối MLM.
• Ít được hỗ trợ: Các nhà phân phối bán hàng trực tiếp thường ít được hỗ trợ từ công ty hơn so với nhà phân phối MLM.
• Tự chịu trách nhiệm tìm kiếm khách hàng: Nhà phân phối bán hàng trực tiếp tự chịu trách nhiệm tìm kiếm khách hàng tiềm năng và giới thiệu sản phẩm.

3. Tiếp thị liên kết (Affiliate marketing)

Mô hình hoạt động:

• Đây là hình thức Network Marketing mới mẻ, sử dụng các nền tảng tiếp thị liên kết trực tuyến.
• Các nhà phân phối (người tiếp thị liên kết) giới thiệu sản phẩm/dịch vụ của nhà cung cấp thông qua các kênh như blog, website, mạng xã hội.
• Khi có người mua hàng qua liên kết giới thiệu, nhà phân phối sẽ nhận hoa hồng.
• Một số nền tảng tiếp thị liên kết nổi tiếng: Amazon Associates, Clickbank, ShareASale.

Ưu điểm:

• Có thể làm việc mọi lúc mọi nơi: Với sự phát triển của công nghệ, bạn có thể thực hiện tiếp thị liên kết mọi lúc mọi nơi.
• Có thể đa dạng hóa nguồn thu nhập: Bạn có thể tham gia nhiều chương trình tiếp thị liên kết khác nhau để đa dạng hóa nguồn thu nhập.

Hạn chế:

• Thu nhập phụ thuộc vào lượng truy cập và tỷ lệ chuyển đổi: Thu nhập của bạn sẽ phụ thuộc vào lượng truy cập vào kênh online của bạn và tỷ lệ chuyển đổi khách truy cập thành khách hàng mua hàng.
• Cạnh tranh cao: Thị trường tiếp thị liên kết ngày càng cạnh tranh, do đó bạn cần phải có chiến lược hiệu quả để thu hút khách hàng.
• Cần có kiến thức về marketing online: Để thành công trong tiếp thị liên kết, bạn cần phải có kiến thức về marketing online, SEO, SEM,…

6 mẹo giúp chọn mô hình Network Marketing phù hợp

Lựa chọn loại hình Network Marketing phù hợp là yếu tố then chốt để chinh phục thành công trong lĩnh vực này. Dưới đây là 6 cách giúp bạn có thể thực hiện để đưa ra quyết định sáng suốt.

1. Xác định mục tiêu của bạn

• Bạn muốn kiếm thu nhập chính hay thu nhập phụ?
• Mức thu nhập mong muốn của bạn là bao nhiêu?
• Bạn muốn có nhiều thời gian rảnh hay sẵn sàng dành nhiều thời gian cho công việc?

2. Đánh giá khả năng của bạn

• Bạn có khả năng bán hàng và thuyết phục tốt?
• Bạn có kỹ năng marketing online và sử dụng mạng xã hội?
• Bạn có khả năng lãnh đạo và phát triển mạng lưới?

3. Tìm hiểu về các loại hình Network Marketing

• Đa cấp (MLM): Phù hợp với người có khả năng bán hàng, thuyết phục và phát triển mạng lưới. Tuy nhiên, MLM cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và áp lực doanh số cao.
• Bán hàng trực tiếp: Phù hợp với người muốn bắt đầu dễ dàng và không muốn chịu áp lực doanh số. Tuy nhiên, thu nhập từ bán hàng trực tiếp thường thấp hơn MLM.
• Tiếp thị liên kết: Phù hợp với người có kiến thức về marketing online và muốn kiếm thu nhập thụ động. Tuy nhiên, tiếp thị liên kết đòi hỏi sự cạnh tranh cao và cần có chiến lược hiệu quả để thu hút khách hàng.

4. Nghiên cứu các công ty Network Marketing

• Tìm hiểu về lịch sử hoạt động, sản phẩm/dịch vụ, chính sách hoa hồng và văn hóa doanh nghiệp của công ty.
• Đọc kỹ hợp đồng và điều khoản trước khi tham gia.
• Tham khảo ý kiến của những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực Network Marketing.

5. Học từng bước một

• Tham gia các khóa đào tạo về Network Marketing.
• Tham gia các cộng đồng Network Marketing để học hỏi kinh nghiệm.
• Bắt đầu với một số lượng sản phẩm/dịch vụ nhỏ và phát triển dần dần.

6. Kiên nhẫn và đừng nản lòng

• Thành công trong Network Marketing không đến dễ dàng.
• Cần có thời gian và sự kiên nhẫn để xây dựng doanh nghiệp Network Marketing thành công.
• Hãy học hỏi từ những sai lầm và tiếp tục cải thiện.

Tips:

• Hãy cẩn thận với những lời hứa hẹn về thu nhập cao nhanh chóng.
• Tránh tham gia vào các công ty Network Marketing có dấu hiệu lừa đảo.
• Hãy luôn đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu.

Kết luận

Network Marketing có thể là một phương thức kinh doanh hiệu quả và mang lại thu nhập cho bạn. Tuy nhiên, nó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và không phải ai cũng thành công. Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu rõ Network Marketing là gì cũng như bí quyết theo đuổi mô hình kinh doanh này. Đừng quên theo dõi TinoHost để đón đọc những bài viết hay và hữu ích khác bạn nhé!

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Derek Doeing. (2023, August 7). What Is Network Marketing? Meaning, Types, and History. Learn.g2.com. https://learn.g2.com/network-marketing
2. Adam Hayes. (2024, January 12). Network Marketing Meaning and How It Works. Investopedia.com. https://www.investopedia.com/terms/n/network-marketing.asp
3. Desmond Motiso. (2022, December 13). What Is Network Marketing? Definition, Benefits and Tips. Indeed.com. https://www.indeed.com/career-advice/career-development/network-marketing

Những câu hỏi thường gặp