Vào cuối thế kỷ 20, khi cuộc cách mạng Internet bắt đầu lan rộng, Netscape Navigator đã xuất hiện như một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử công nghệ thông tin và Internet. Vậy cụ thể Netscape Navigator là gì? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá lịch sử hình thành của Netscape Navigator cùng với tầm ảnh hưởng của trình duyệt này đối với thế giới trực tuyến.
Đôi nét về Netscape Navigator
Netscape Navigator là gì?
Netscape Navigator là một trình duyệt web được phát triển bởi Netscape Communications Corporation vào năm 1994. Đây cũng là một trong những trình duyệt web đầu tiên góp phần vào sự phát triển của hệ thống Internet.
Netscape Navigator cho phép người dùng truy cập và duyệt các trang web, xem hình ảnh và tương tác với nội dung trực tuyến. Trình duyệt này từng là một biểu tượng của giới công nghệ vào cuối thế kỷ 20 và cũng là một đối thủ cạnh tranh sòng phẳng với các trình duyệt nổi tiếng lúc bấy giờ như Internet Explorer.
Dù từng rất phổ biến, Netscape Navigator sau này đã mất đi ưu thế vì Internet Explorer với sự hậu thuẫn của Microsoft đã nắm giữ thị phần lớn hơn. Sự suy tàn của Netscape Navigator diễn ra nhanh chóng và ngừng phát triển vào năm 2008 để nhường sân chơi cho các trình duyệt web hiện đại hơn như Mozilla Firefox và Google Chrome.
Quá trình phát triển Netscape Navigator
Được giới thiệu bởi Netscape Communications Corporation (1994)
Netscape Navigator được phát triển bởi Jim Clark và Marc Andreessen. Họ thành lập công ty Netscape Communications Corporation và phát hành phiên bản đầu tiên của trình duyệt, gọi là Mosaic Netscape 0.9.
Phiên bản 1.0 (1994)
Netscape Communications Corporation phát hành phiên bản chính thức đầu tiên của Netscape Navigator là Netscape 1.0 vào tháng 12 năm 1994. Phiên bản này đã nhanh chóng trở thành một trình duyệt phổ biến nhờ tính năng độc đáo như hỗ trợ hình ảnh và âm thanh trên trang web.
Sự cạnh tranh với Microsoft (1995-1998)
Netscape Navigator đã phải đối mặt với sự cạnh tranh cực kỳ gay gắt từ Microsoft Internet Explorer (IE). Cuộc đua giữa hai trình duyệt này được giới công nghệ lúc bấy giờ gọi là “Cuộc chiến trình duyệt – Browser War“. Điều này đã dẫn đến sự gia tăng đáng kể trong quá trình phát triển của lĩnh vực website.
Phiên bản 2.0 và 3.0 (1995-1996)
Netscape Navigator tiếp tục phát triển các phiên bản mới, bổ sung nhiều tính năng mới và sửa lỗi. Trong đó, phiên bản 3.0 đã cải thiện hiệu suất và tích hợp nhiều công cụ trực tuyến hiện đại.
Bắt đầu thụt lùi (cuối những năm 1990s)
Dù được yêu thích, Netscape Navigator dần mất thị phần cho Microsoft Internet Explorer vào cuối những năm 1990. Đồng thời, Netscape Communications Corporation cũng gặp không ít khó khăn về tài chính.
Mozilla và Firefox (2003)
Netscape Navigator đã được chuyển giao cho Mozilla Foundation. Mozilla tiếp tục phát triển trình duyệt dưới tên Mozilla Firefox. Firefox nhanh chóng trở thành một trong những trình duyệt web phổ biến nhất thế giới.
Netscape Navigator chính thức khai tử (2008)
Cuối cùng, vào năm 2008, Mozilla Foundation chính thức công bố dừng phát triển Netscape Navigator. Điều này đánh dấu sự kết thúc cho một trong những trình duyệt web đầu tiên và quan trọng nhất trong lịch sử Internet.
Các tính năng nổi bật của trình duyệt Netscape Navigator
Hỗ trợ hình ảnh và âm thanh
Netscape Navigator là một trong những trình duyệt đầu tiên cho phép hiển thị hình ảnh và âm thanh trực tiếp trên trang web. Điều này làm cho trải nghiệm duyệt web của người dùng trở nên trực quan và thú vị hơn.
Giao diện đơn giản
Giao diện của Netscape Navigator được thiết kế đơn giản và dễ sử dụng, giúp những người chưa tiếp cận nhiều với công nghệ có thể dễ dàng tìm hiểu và sử dụng trình duyệt.
Hỗ trợ tiếng Việt
Netscape Navigator đã hỗ trợ nhiều ngôn ngữ, bao gồm tiếng Việt, giúp người dùng Việt Nam truy cập và tương tác với nội dung trên internet một cách thuận tiện.
Tích hợp giao thức bảo mật SSL
Netscape Navigator đã giới thiệu giao thức SSL để bảo mật thông tin truyền qua mạng. Điều này đã làm tăng sự tin cậy khi truy cập các trang web.
Đánh dấu và quản lý trang web
Netscape Navigator cho phép người dùng lưu lại các trang web yêu thích trong danh sách đánh dấu và quản lý chúng dễ dàng.
Trình duyệt đa nhiệm
Netscape Navigator đã giới thiệu khả năng duyệt nhiều trang web trong cùng một cửa sổ, giúp người dùng dễ dàng chuyển đổi giữa các trang web khác nhau.
Hỗ trợ tiện ích mở rộng
Netscape Navigator có khả năng tích hợp các tiện ích mở rộng, cho phép người dùng tùy chỉnh trình duyệt theo nhu cầu của họ bằng cách cài đặt các plug-in.
Tích hợp Email Client
Netscape Communicator là một phiên bản mở rộng của Netscape Navigator với khả năng tích hợp sẵn một trình quản lý email, giúp người dùng quản lý thư điện tiện lợi hơn.
Phân loại và tìm kiếm
Trình duyệt này cũng cung cấp tính năng tìm kiếm trực tuyến và phân loại các trang web theo chủ đề, giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm thông tin trên internet.
Thời kỳ hoàng kim và sự lụi tàn của đế chế Netscape Navigator
Tại sao Netscape Navigator trở nên phổ biến?
Netscape Navigator không chỉ đơn giản là một công cụ truy cập Internet, mà còn là biểu tượng của sự đổi mới trong thế giới công nghệ thông tin và truyền thông.
Thời kỳ hoàng kim của Netscape Navigator diễn ra vào những năm cuối thập kỷ 1990 và đầu thập kỷ 2000. Đây là khoảng thời gian Netscape Navigator thống trị thị trường trình duyệt web và định hình cách người dùng tiếp cận Internet.
Giao diện đồ họa của Netscape Navigator đã loại bỏ việc sử dụng các lệnh dòng lệnh của hệ điều hành Unix để truy cập và sử dụng mạng. Với khả năng hiển thị đồ họa và hỗ trợ thao tác nhấp chuột, Netscape Navigator đã làm cho Internet dễ tiếp cận hơn đối với mọi người, không chỉ giới hạn cho các chuyên gia công nghệ hay những người thuộc chính phủ và tầng lớp học thuật. Với Netscape Navigator, bất kỳ ai cũng có thể dễ dàng duyệt web để tìm kiếm, xem và tải về dữ liệu.
Nhóm phát triển tại Netscape đã tận dụng sự phổ biến của trình duyệt bằng việc phát hành nhiều ứng dụng máy chủ khác nhau cho thương mại điện tử và bảo mật. Netscape Communications Corporation cũng mua lại nhiều công ty nhỏ, đồng thời hợp tác với các công ty công nghệ lớn để phát triển các ứng dụng và dịch vụ mới.
Chỉ trong vòng vài năm, Netscape Communications Corporation đã thêm nhiều cải tiến vào trình duyệt Navigator, bao gồm email, news và giao diện plugin cho người dùng phát triển các module riêng của họ.
Bên cạnh đó, Netscape Communications Corporation cũng đã hỗ trợ ngôn ngữ lập trình Java từ Sun Microsystems cho trình duyệt. Hai công ty này còn hợp tác cùng phát triển ngôn ngữ lập trình JavaScript để hỗ trợ người dùng tạo ra các trang web tương tác.
Trước khi suy tàn, Netscape Communications Corporation đã phát triển một số ứng dụng máy chủ và dịch vụ doanh nghiệp khác nhau, bao gồm Communicator và Netcenter. Communicator thêm các tính năng làm việc nhóm vào Navigator, trong khi Netcenter là dịch vụ thông tin và thương mại của Netscape với chức năng cung cấp cho người dùng một tài khoản email miễn phí, tài khoản tin nhắn tức thì. Đồng thời, Netcenter còn cho phép người dùng truy cập các kênh trực tuyến để đọc tin tức, giải trí, thể thao, thời tiết và tài chính.
Cuộc chiến với Microsoft – Browser War
Microsoft phát hành trình duyệt Internet Explorer (IE) vào năm 1995, chỉ một năm sau khi Netscape Navigator ra mắt. Khác với Navigator là một sản phẩm độc lập, IE được tích hợp sẵn với hệ điều hành Windows. Windows nhanh chóng trở thành hệ điều hành được lựa chọn của hàng triệu người dùng trên khắp thế giới giúp cho IE ngày càng phổ biến.
Đến năm 2001, thị phần của Navigator giảm đáng kể. Nhận thấy tình hình ngày càng tồi tệ, công ty phát hành Netscape đã cáo buộc Microsoft có các chiến lược kinh doanh không công bằng và cố ý lạm dụng sự độc độc quyền trong cuộc đua giữa IE và Netscape Navigator. Netscape đã nộp nhiều khiếu nại đến các cơ quan quản lý tại Hoa Kỳ. Tòa án quận Columbia đã đồng ý và ra phán quyết rằng Microsoft đã vi phạm luật độc quyền trong cạnh cạnh. Netscape và AOL (America Online) cuối cùng đã đạt được thỏa thuận giải quyết với số tiền bồi thường lên đến 750 triệu USD. Đồng thời, Microsoft cũng đồng ý thay đổi một số chiến lược kinh doanh của mình. AOL được quyền sử dụng và phân phối IE.
Hồi kết của Netscape Navigator
Như đã chia sẻ ở phần trên, trong vài năm sau khi ra mắt, Navigator đã trở thành trình duyệt web chiếm ưu thế nhờ tính tiện lợi vượt trội. Tuy nhiên, quyết định tích hợp trình duyệt IE vào hệ điều hành Windows 95 của Microsoft đã đáng kể giảm số lượng người dùng của Navigator. Hơn nữa, IE còn được cung cấp miễn phí. Hai yếu tố này đã dẫn đến sự phổ biến ngày càng tăng của IE và Navigator bắt đầu sụp đổ.
Bắt đầu từ năm 1998, Netscape đã cung cấp Navigator miễn phí. Vào thời điểm đó, Navigator không chỉ còn là một trình duyệt đơn giản để truy cập Internet mà còn là một nền tảng mà các nhà phát triển có thể xây dựng ứng dụng của họ. Nhằm hỗ trợ điều này này, Netscape làm cho mã nguồn của Navigator sẵn để tùy chỉnh và cải tiến.
Tuy nhiên, IE nhanh chóng chiếm được một vị trí vững chắc trên thị trường trình duyệt bất chấp những đổi mới mới của Navigator cùng với vụ kiện chống độc quyền thành công.
Bên cạnh đó, Microsoft đã đầu tư nhiều nguồn lực lập trình và số vốn để cải thiện tính năng cũng như hiệu suất của IE. Sự nỗ lực của họ cuối cùng đã tạo ra một trình duyệt ổn định hơn rất nhiều so với sản phẩm gặp lỗi thường xuyên của Netscape.
Đặc biệt, chiến lược đóng gói sản phẩm thông minh của Microsoft cùng khả năng tiếp thị tuyệt vời đã giúp IE giành thắng lợi toàn diện trong cuộc chiến để trở thành trình duyệt web phổ biến nhất trên Internet lúc bấy giờ.
Đến năm 2008, AOL (hiện là WarnerMedia) – khi đó được biết đến với tên gọi AOL Time Warner Inc. – đã ngừng hỗ trợ cho trình duyệt Navigator. Các phiên bản cũ của Navigator vẫn có thể tải xuống, nhưng không đảm bảo an toàn trong bối cảnh mối đe dọa mạng ngày càng tăng.
Như vậy, Netscape Navigator đã đánh dấu sự kết thúc của một thời kỳ quan trọng trong lịch sử công nghệ thông tin và Internet.
Di sản của Netscape Navigator
Đánh dấu sự ra đời của Internet thương mại
Netscape Navigator là một trong những trình duyệt đầu tiên cho phép mọi người dễ dàng truy cập và tương tác với nội dung trực tuyến. Điều này đã mở ra cánh cửa cho cuộc cách mạng Internet thương mại và tạo điều kiện cho sự phát triển của thương mại điện tử.
Mô hình mã nguồn mở
Netscape Navigator đã trở thành một trong những dự án trình duyệt đầu tiên thử nghiệm mô hình mã nguồn mở. Mã nguồn của Navigator đã thúc đẩy sự phát triển của các trình duyệt web hiện đại sau này như Mozilla Firefox và Chromium (nền tảng của Google Chrome). Điều này đã giúp tạo ra khả năng tùy chỉnh đa dạng và cạnh tranh lành mạnh trong thế giới trình duyệt web.
JavaScript
Navigator đã đóng góp vào việc định nghĩa và phát triển ngôn ngữ lập trình JavaScript. Ngày nay, JavaScript vẫn là một trong những ngôn ngữ lập trình phía máy khách quan trọng nhất cho việc tạo ra các trang web tương tác và giúp mang đến người dùng trải nghiệm sinh động hơn.
Cạnh tranh với Internet Explorer
Cuộc cạnh tranh giữa Netscape Navigator và Internet Explorer đã thúc đẩy sự cải tiến liên tục của cả hai trình duyệt. Điều này đã đẩy nhanh việc đưa ra các tính năng mới và tiến bộ trong công nghệ trình duyệt web.
Tích hợp đa phương tiện
Netscape Navigator đã mở ra thời đại của trang web đa phương tiện bằng cách hỗ trợ hiển thị hình ảnh và âm thanh trực tiếp trong trình duyệt.
Kết luận
Dù đã bị khai tử nhưng Navigator vẫn luôn được nhớ đến như một trong những trình duyệt web đầu tiên và quan trọng nhất trong lịch sử Internet. Netscape Navigator đã đóng góp đáng kể vào việc xây dựng nền tảng trình duyệt web hiện đại. Những đóng góp này vẫn ảnh hưởng đến cách chúng ta trải nghiệm và sử dụng Internet ngày nay.
Những câu hỏi thường gặp
Hiện tại có thể tải Netscape Navigator không?
Mặc dù phiên bản cũ của Netscape Navigator vẫn có thể tải xuống nhưng chưa chắc đã sử dụng được hoặc không thể đảm bảo có chứa phần mềm độc hại hay không. Vì vậy để đảm bảo an toàn và khả năng tương thích, bạn nên sử dụng các trình duyệt web hiện đại khác.
Netscape Navigator có phải là trình duyệt web đầu tiên trên thế giới?
Netscape Navigator không phải là trình duyệt web đầu tiên trên thế giới. Trình duyệt đầu tiên được gọi là “WorldWideWeb” được phát triển bởi Tim Berners-Lee vào năm 1990 tại CERN (Tổ chức Nghiên cứu Hạt nhân Châu Âu).
Tuy nhiên, trình duyệt này chỉ dành riêng cho mục đích nội bộ và không được phát hành rộng rãi.
Netscape Navigator là trình duyệt có phí hay miễn phí?
Khi mới ra mắt, Netscape Navigator được bán với giá thương mại. Nhưng đến năm 1998, Netscape đã quyết định làm cho trình duyệt này miễn phí bằng cách công bố mã nguồn mở.
Việc chuyển đổi sang mô hình miễn phí nhằm tạo cơ hội cho Navigator cạnh tranh với trình duyệt Internet Explorer của Microsoft.
Đâu là trình duyệt phổ biến nhất hiện tại?
Vào thời điểm hiện tại – tháng 9/2023, Google Chrome được coi là trình duyệt web phổ biến nhất trên thế giới. Chrome đã đạt được thị phần lớn trong thị trường trình duyệt web nhờ vào tính năng, hiệu suất và tích hợp với các dịch vụ của Google như tìm kiếm và Gmail.
Tuy nhiên, có nhiều trình duyệt khác nhau cũng được sử dụng tùy theo sở thích và hệ điều hành của người dùng, bao gồm Mozilla Firefox, Microsoft Edge và Apple Safari.
