Nên học ngôn ngữ lập trình nào? Cách chọn ngôn ngữ lập trình phù hợp cho lập trình viên mới vào nghề

Thế giới lập trình vô cùng rộng lớn và ngày càng phát triển để bắt kịp xu hướng hiện đại của nhân loại. Chính điều này đã gây ra không ít khó khăn cho các lập trình viên mới vào nghề khi có quá nhiều ngôn ngữ lập trình để lựa chọn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn xác định nên học ngôn ngữ lập trình nào phù hợp với lĩnh vực mình đang theo đuổi.

Đôi nét về ngôn ngữ lập trình

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Hiểu đơn giản, ngôn ngữ lập trình là loại ngôn ngữ máy tính được các lập trình viên/nhà phát triển sử dụng để giao tiếp với máy tính, các thiết bị điện tử, máy móc… nhằm mục đích “lập trình” một sản phẩm công nghệ hay ứng dụng, phần mềm nào đó.

Tính đến hiện tại, thế giới đã có hơn 800 loại ngôn ngữ lập trình và con số này chưa có dấu hiệu dừng lại khi công nghệ ngày một tiên tiến. Mỗi loại ngôn ngữ sẽ có những hệ thống quy tắc riêng buộc người dùng phải tuân theo.

Phân loại ngôn ngữ lập trình

Ngôn ngữ lập trình được chia thành 3 loại:

• Ngôn ngữ lập trình bậc thấp (Ngôn ngữ máy và Hợp ngữ): Đây là loại ngôn ngữ cơ bản nhất và cũng là nền tảng của bộ vi xử lý. Ngôn ngữ máy hoàn toàn được hiển thị theo dạng mã nhị phân (gồm 2 ký tự 0 và 1).
• Ngôn ngữ lập trình bậc trung: Là những ngôn ngữ thân thiện với người dùng và có thể giao tiếp gần với máy. Ví dụ: C, C++
• Ngôn ngữ lập trình bậc cao: Là loại ngôn ngữ hiện đại, độc lập và không phải phụ thuộc vào trình biên dịch cũng như loại thiết bị sử dụng. Chúng được thiết kế dễ đọc, hiểu, viết và dễ bảo trì nhằm phát triển các phần mềm, chương trình ứng dụng hoặc website thân thiện với ngôn ngữ tự nhiên. Ví dụ: Java, JavaScript, C#, Python, Pascal, PHP, Visual Basic…

Nên học ngôn ngữ lập trình nào?

Đặc điểm của một số ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay

Python – Dễ học và thú vị

Một ngôn ngữ lập trình rất dễ đọc, dễ học, dễ hiểu và dễ viết. Với Python, bạn có thể viết ở một nơi và chạy trên một nền tảng khác. Ngoài ra, ngôn ngữ này có thể dễ dàng kết hợp với các ngôn ngữ lập trình như C, C++, Java,…

Theo nhiều chuyên gia đánh giá, Python gần như là một lựa chọn bắt buộc đối với những ai muốn làm việc với Linux (hoặc đã quen với Linux từ trước).

Tuy nhiên, Python cần phải có một trình thông dịch nên hoạt động chậm hơn so với các ngôn ngữ khác. Bên cạnh đó, đây cũng không phải là ngôn ngữ phù hợp để phát triển game và các ứng dụng trên di động.

C – Viết các đoạn mã nguồn có hiệu năng cao

C cũng là một trong những ngôn ngữ lập trình được sử dụng nhiều nhất hiện nay. Việc các lập trình viên cần biết sử dụng C giống như các bác sĩ cần phải biết cấu tạo cơ thể con người vậy.

Đầy là một ngôn ngữ có bậc trung nên bạn sẽ được học các nguyên tắc căn bản về cách tương tác với phần cứng, học cách debug (theo dõi chương trình để phát hiện, sửa lỗi) và quản lý bộ nhớ. Với các ngôn ngữ bậc cao hơn, bạn sẽ không có cơ hội học những kiến thức này

Do đó, học C là một cách chuẩn bị rất tốt để bước lên các ngôn ngữ khác. C cũng được coi là nền tảng của các ngôn ngữ lập trình bậc cao như Java, JavaScript và C#.

Tuy nhiên, nếu bạn không cần viết các chương trình tương tác quá sâu với phần cứng, học C sẽ gây lãng phí thời gian.

Java – Lựa chọn phù hợp với thực tiễn

Java áp dụng triệt để các nguyên tắc Lập trình hướng đối tượng (ObjectOriented Programming – OOP) – một mô hình có trên hầu hết các ngôn ngữ hiện đại như Perl, Python và PHP. Do đó, khi đã học Java, bạn cũng sẽ dễ dàng nắm bắt được các ngôn ngữ OOP khác.

Java có thế mạnh là sở hữu một cộng đồng rất lớn và được sử dụng cho rất nhiều mục đích khác nhau (viết ứng dụng nền cho website, ứng dụng nền cho Windows, Android và một vài hệ điều hành khác).

JavaScript – Lập trình web

Tất cả các trình duyệt web hiện nay đều hỗ trợ JavaScript. Đây là 1 trong 3 ngôn ngữ căn bản của website, trong đó: HTML chứa nội dung, CSS chứa giao diện và JavaScript chịu trách nhiệm tương tác động.

JavaScript có cú pháp khá dễ sử dụng, bạn sẽ tiết kiệm nhiều thời gian để viết và cũng không cần tới quá nhiều công cụ pháp triển như các ngôn ngữ khác. Tóm lại, nếu muốn tạo ra các website hấp dẫn, JavaScript là lựa chọn được ưu tiên hàng đầu.

PHP – Lập trình máy chủ

Đây là một ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở được sử dụng trong các máy chủ nhưng cũng có khả năng mạnh mẽ trong việc quản lý các website tĩnh lẫn website động. Ngôn ngữ này cho phép bạn viết kết hợp với HTML, CSS và JavaScript để tạo thành một trang web chất lượng.

Tuy mạnh mẽ, nhưng PHP rất khó để duy trì và không có khả năng xử lý cùng lúc nhiều công việc lớn.

Những ứng dụng cụ thể của các loại ngôn ngữ lập trình

Mảng lập trình web

• PHP: Làm việc nhiều với CMS
• Java: Xây dựng hệ thống lớn, phức tạp (ngôn ngữ tiêu chuẩn của mọi lập trình viên)
• C#: Làm việc với hệ sinh thái của Microsoft
• Javascript: Nếu muốn “học một làm nhiều” (Web, App, Ứng dụng đa nền tảng…)

Lập trình ứng dụng di động

• Java, Kotlin: Lập trình ứng dụng Android
• Swift hoặc Objective – C: Lập trình ứng dụng iOS
• Javascript rồi học lên ReactNative: Nếu muốn trình ứng dụng cho cả Android, iOS. (Cũng có thể chọn Typescript rồi học lên NativeScript)
• C, C++, C# hoặc Ruby: nên tham khảo nếu muốn lập trình ứng dụng di động.

Phân tích dữ liệu

• R: Ngôn ngữ lập trình được ưu tiên trong phân tích dữ liệu
• Python: Cũng là ngôn ngữ lập trình phù hợp trong mảng này và dễ học hơn R
• Java: Ngôn ngữ đa năng

Trí tuệ nhân tạo (AI)

• Python: Ngôn ngữ phổ biến nhất trong lập trình AI
• Java: Cũng là ngôn ngữ tuyệt vời trong lập trình AI
• Prolog, Lisp, C++: Một số lựa chọn khác bạn nên thử

Robotic

Scratch, Arduino, Pascal, C, C++, Java là những lựa chọn phù hợp trong mảng lập trình Robotic.

Lập trình Blockchain

Blockchain là một lĩnh vực mới và cần thời gian để phát triển. Các ngôn ngữ lập trình được sử dụng trong mảng Blockchain phổ biến nhất là: C++, Java, JavaScript, Solidity, Simplicity, Rholang, Python.

Cơ sở dữ liệu

SQL là một loại ngôn ngữ truy vấn dữ liệu mà các hệ thống cơ sở dữ liệu hiện nay đều phải đáp ứng, bao gồm: Oracle SQL, MySQL, SQL Server,…

IoT (Internet of Things)

• C: Lựa chọn hàng đầu trong lập trình IoT
• Java: Ngôn ngữ phổ biến được các chuyên gia khuyên dùng cho IoT
• Python: Khả năng ứng dụng khá nhiều trong mảng IoT
• Go, Rust, Swift, JavaScript hoặc PHP: Một số lựa chọn khác bạn nên thử

Lập trình Game

• C: Lựa chọn tốt để bắt đầu với các Game đơn giản.
• C++: Lựa chọn thích hợp cho các game lớn
• C#: Làm việc với Game Engine Unity
• Java, Python: Cũng là những lựa chọn nên thử

Một số kinh nghiệm cho những lập trình viên mới bắt đầu

Tìm hiểu công nghệ mới là một điều tốt, giúp bạn hiểu biết được thêm nhiều thứ trong thế giới hiện đại. Tuy nhiên, lập trình viên mới không nên quá tập trung vào công nghệ. Vì sự “tham vọng hiện đại” của nhân loại là không có giới hạn nên công nghệ sẽ là thứ rất dễ thay đổi. Thời gian bạn bỏ ra để học chuyên sâu các công nghệ sẽ lãng phí nếu chúng lỗi thời.

Thay vào đó, bạn nên tập trung vào những thứ ít thay đổi nhưng lại vô cùng cần thiết với lập trình viên như:

• Kiến thức cơ bản: Đây là những kiến thức mà bạn sẽ sử dụng trong suốt cuộc đời lập trình và hầu như sẽ chẳng bao giờ thay đổi.
• Cách viết code: Người ta thường hay nói: Lập trình viên dở viết code cho máy hiểu còn lập trình viên giỏi viết code cho cả máy và người hiểu. Do đó, bạn nên tìm hiểu những phương pháp viết code “sạch”, ít bug và tiết kiệm thời gian.
• Design Pattern: Kỹ thuật lập trình này sẽ giúp bạn giải quyết rất nhiều vấn đề thường gặp khi viết code và hỗ trợ cho bạn học, hiểu một Framework mới dễ dàng hơn.
• Tìm hiểu các mô hình lập trình: Các mô hình như MVC, MVVM, MVP, mô hình Client-Server …sẽ giúp công việc lập trình của bạn trở nên thoải mái hơn rất nhiều.

Lựa chọn được ngôn ngữ lập trình để bắt đầu là vấn đề rất quan trọng đối với lập trình viên. Sau khi đã thành thạo một loại ngôn ngữ, việc chuyển sang các ngôn ngữ khác sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Tùy vào lĩnh vực đang làm việc, hy vọng bạn sẽ chọn được ngôn ngữ lập trình phù hợp cho mình. Chúc bạn thành công!

Những câu hỏi thường gặp