Gig work là gì? Cơ hội hay thách thức cho người lao động?

Thị trường lao động đang chuyển mình mạnh mẽ với sự bùng nổ của Gig work – xu hướng làm việc độc lập, linh hoạt và đầy tiềm năng. Mô hình làm việc này mang đến cho người lao động cơ hội tự do lựa chọn công việc, thời gian và địa điểm làm việc, đồng thời mở ra cánh cửa bước vào thế giới freelancer đầy thú vị. Vậy cụ thể Gig work là gì? Các bạn hãy cùng TinoHost tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Gig work là gì?

Định nghĩa Gig work

Gig work là thuật ngữ chỉ các công việc ngắn hạn, tự do và không ràng buộc bởi hợp đồng lao động chính thức. Người làm Gig work được gọi là Gig worker. Họ có thể là freelancer, cộng tác viên, tài xế xe ôm công nghệ, hay bất kỳ ai làm việc độc lập và nhận thù lao dựa trên năng suất công việc.

Gig work đang dần trở thành xu hướng tất yếu trong thị trường lao động, đặc biệt là với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và Internet. Nền tảng online giúp kết nối Gig worker với các doanh nghiệp và khách hàng một cách dễ dàng, tạo điều kiện cho sự phát triển của mô hình làm việc linh hoạt này.

Hiện nay, nhiều ngành công nghiệp, bao gồm công nghệ, giáo dục và tài chính, đang dựa vào nguồn nhân lực linh hoạt từ nền kinh tế Gig để lấp đầy khoảng trống lao động. Điều này cho thấy nhu cầu ngày càng tăng đối với các hình thức Gig work.

Phân loại Gig work

Freelancer

Freelancer là những người làm việc tự do, không ràng buộc bởi hợp đồng dài hạn. Họ tự chịu trách nhiệm tìm kiếm khách hàng, quản lý thời gian và công việc. Freelancer thường được trả tiền theo dự án hoặc giờ làm việc.

Ví dụ: Lập trình viên tự do, nhà thiết kế đồ họa, người viết lách tự do, …

Ưu điểm:

• Tự do về thời gian và địa điểm làm việc
• Có thể lựa chọn dự án phù hợp với sở thích và năng lực
• Có thể kiếm được thu nhập cao

Nhược điểm:

• Không có thu nhập ổn định
• Phải tự chịu trách nhiệm tìm kiếm khách hàng và quản lý công việc
• Ít có quyền lợi

Consultant

Consultant là những chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể, cung cấp dịch vụ tư vấn cho các doanh nghiệp. Họ thường làm việc theo hợp đồng ngắn hạn hoặc dài hạn và được trả tiền theo giờ hoặc theo dự án.

Ví dụ: Chuyên gia tư vấn tài chính, chuyên gia tư vấn marketing, …

Ưu điểm:

• Được chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm với các doanh nghiệp
• Có cơ hội học hỏi và phát triển bản thân
• Có thu nhập cao

Nhược điểm:

• Áp lực công việc cao
• Phải thường xuyên di chuyển
• Ít có thời gian cho gia đình và bạn bè

Nhân viên hợp đồng độc lập

Nhân viên hợp đồng độc lập là những người làm việc cho một công ty cụ thể theo hợp đồng ngắn hạn. Họ vẫn được hưởng một số quyền lợi như bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và thường được trả lương theo giờ hoặc theo tháng.

Ví dụ: Nhân viên bán hàng theo mùa, nhân viên giao hàng theo hợp đồng, …

Ưu điểm:

• Có thu nhập ổn định
• Được hưởng một số quyền lợi
• Có cơ hội học hỏi và phát triển bản thân

Nhược điểm:

• Hợp đồng ngắn hạn
• Ít có cơ hội thăng tiến
• Phải tuân theo quy định của công ty

Nhân viên thời vụ

Nhân viên thời vụ là những người làm việc cho một công ty cụ thể trong một khoảng thời gian ngắn, thường là để đáp ứng nhu cầu đột xuất. Họ ít có quyền lợi hơn so với nhân viên hợp đồng độc lập và thường được trả lương theo giờ.

Ví dụ: Nhân viên bán hàng theo mùa, nhân viên phục vụ tại các sự kiện, …

Ưu điểm:

• Có cơ hội kiếm thêm thu nhập từ nhiều nguồn
• Làm việc trong môi trường năng động
• Gặp gỡ nhiều người mới

Nhược điểm:

• Công việc không ổn định
• Ít có quyền lợi
• Áp lực công việc cao

Các công việc Gig work phổ biến hiện nay

Gig work ngày càng phổ biến, mang đến nhiều lựa chọn cho người lao động muốn có sự linh hoạt và tự chủ trong công việc. Dưới đây là một số công việc Gig work phổ biến hiện nay:

• Lĩnh vực công nghệ thông tin: Lập trình viên, nhà thiết kế web, tester, nhà phát triển phần mềm, chuyên gia an ninh mạng, kỹ sư DevOps,…
• Lĩnh vực tiếp thị: Content writer, Social media manager, thiết kế đồ họa, chuyên gia SEO, chuyên gia marketing,…
• Dịch vụ khách hàng: Nhân viên chăm sóc khách hàng, Telemarketer, Virtual Assistant, biên dịch viên,…
• Vận chuyển: Tài xế xe ôm, shipper, tài xế xe tải,…
• Gia đình & Dịch vụ cá nhân: Giúp việc nhà, Babysitter, gia sư, người chăm sóc người cao tuổi,…
• Nghệ thuật & Giải trí: Diễn viên, nhạc sĩ, ca sĩ, YouTuber, TikToker, Influencer,…
• Ngoài ra, còn có một số công việc Gig work khác như: Diễn giả, người viết sách, dịch thuật, photographer, blogger,…

Ưu điểm và hạn chế của mô hình làm việc Gig work

Ưu điểm

Linh hoạt

Đây là một trong những ưu điểm nổi bật nhất của Gig work. Gig worker có thể tự do lựa chọn thời gian và địa điểm làm việc phù hợp với nhu cầu và sở thích của bản thân. Họ có thể làm việc full-time, part-time hoặc theo giờ, miễn là hoàn thành công việc đúng thời hạn và đạt chất lượng yêu cầu. Điều này giúp Gig worker dễ dàng cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, dành thời gian cho gia đình, bạn bè và các sở thích khác.

Ví dụ: Một freelancer có thể làm việc vào ban đêm khi con họ đã ngủ, hoặc một tài xế xe ôm công nghệ có thể làm việc vào cuối tuần để kiếm thêm thu nhập.

Độc lập

Gig worker là ông chủ của chính mình. Họ có thể tự quyết định cách thức làm việc, quản lý thời gian và công việc của mình. Điều này giúp họ phát huy tính sáng tạo, chủ động và trách nhiệm trong công việc.

Ví dụ: Một người viết blog có thể tự do lựa chọn chủ đề bài viết, thời gian viết bài và cách thức quảng bá blog của mình hay một nhà thiết kế đồ họa tự do có thể chọn những khách hàng phù hợp với phong cách của họ.

Cơ hội đa dạng

Gig work mang đến cho người lao động cơ hội trải nghiệm nhiều dự án và lĩnh vực khác nhau. Họ không bị giới hạn trong một công ty hay một vị trí cụ thể. Điều này giúp họ học hỏi và phát triển kỹ năng mới, mở rộng kiến thức và kinh nghiệm, đồng thời trau dồi khả năng thích ứng với môi trường làm việc mới.

Ví dụ: Một nhà thiết kế đồ họa có thể thực hiện các dự án cho nhiều khách hàng khác nhau, từ các công ty lớn đến các doanh nghiệp nhỏ và cá nhân.

Kiếm thêm thu nhập

Gig work là một cách hiệu quả để kiếm thêm thu nhập ngoài công việc chính. Gig worker có thể tự đặt mức giá cho công việc của họ dựa trên kỹ năng và kinh nghiệm của bản thân. Nếu làm việc chăm chỉ và hiệu quả, họ có thể kiếm được thu nhập cao hơn so với làm công việc truyền thống.

Ví dụ: Một lập trình viên có thể làm freelancer cho các dự án ngoài giờ để kiếm thêm thu nhập.

Mở rộng mạng lưới quan hệ

Gig worker có cơ hội gặp gỡ và làm việc với nhiều người từ các lĩnh vực khác nhau.

Tham gia các dự án Gig work giúp bạn kết nối với các chuyên gia, nhà tuyển dụng và khách hàng tiềm năng. Mạng lưới quan hệ rộng rãi có thể mang đến cho bạn nhiều cơ hội mới trong công việc và cuộc sống.

Ngoài ra, Gig work còn cho phép bạn học hỏi từ những người có kinh nghiệm và chuyên môn trong lĩnh vực của bạn. Tham gia các dự án khác nhau giúp bạn trau dồi kỹ năng và kiến thức, đồng thời phát triển bản thân.

Phù hợp với nhiều đối tượng

Gig work là lựa chọn phù hợp với nhiều đối tượng, bao gồm sinh viên, người mới ra trường, người nội trợ, người cao tuổi, … Đây là cơ hội cho những người muốn có sự linh hoạt và tự chủ trong công việc, hoặc những người muốn kiếm thêm thu nhập ngoài công việc chính.

Ví dụ: Một sinh viên có thể làm cộng tác viên viết bài để kiếm thêm thu nhập trang trải học phí.

Nhược điểm

Không có tính ổn định về công việc

Đây là một trong những thách thức lớn nhất của Gig work. Gig worker không được hưởng hợp đồng lao động dài hạn như nhân viên truyền thống. Họ thường làm việc theo hợp đồng ngắn hạn hoặc theo dự án, và có thể bị sa thải bất cứ lúc nào. Điều này khiến họ gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch tài chính cho tương lai.

Ví dụ: Một tài xế xe ôm công nghệ có thể bị sa thải nếu họ vi phạm các quy định của công ty hoặc nếu nhu cầu về dịch vụ xe ôm giảm xuống.

Ít quyền lợi

Gig worker thường không được hưởng các quyền lợi và bảo vệ như công nhân viên truyền thống, bao gồm bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, hợp đồng lao động ràng buộc. Điều này khiến họ dễ bị tổn thất trước các vi phạm quyền lợi và gặp khó khăn trong việc tiếp cận các chương trình hỗ trợ từ chính phủ.

Gánh nặng trách nhiệm

Gig worker tự chịu trách nhiệm cho nhiều khía cạnh của công việc, bao gồm tìm kiếm khách hàng, quản lý dự án, thu chi tài chính, trang bị thiết bị và phần mềm cần thiết. Gánh nặng trách nhiệm này có thể gây áp lực và ảnh hưởng đến hiệu quả công việc

Gig worker thường phải tự quản lý thời gian và khối lượng công việc, dẫn đến nguy cơ căng thẳng và kiệt sức cao. Làm việc độc lập cũng khiến họ ít có cơ hội giao tiếp và hỗ trợ từ đồng nghiệp.

Hạn chế trong phát triển nghề nghiệp

Công việc Gig work thường thiếu cơ hội thăng tiến và phát triển như con đường truyền thống. Khó khăn trong việc tích lũy kinh nghiệm và xây dựng danh tiếng cũng khiến họ khó được công nhận và đánh giá cao so với công việc toàn thời gian.

Những lưu ý khi trở thành Gig worker

Tự chủ và kỷ luật

Làm việc tự do đòi hỏi bạn phải có khả năng tự quản lý thời gian và công việc hiệu quả. Kỷ luật cao là yếu tố then chốt để hoàn thành đúng deadline và đảm bảo chất lượng công việc. Do không có ai quản lý nên bạn cần tự tạo động lực và sắp xếp công việc hợp lý để đạt được mục tiêu.

Tự tìm kiếm khách hàng

Là một Gig worker, bạn cần tự marketing bản thân và tìm kiếm khách hàng tiềm năng. Xây dựng thương hiệu cá nhân là một cách hiệu quả để thu hút khách hàng. Hãy thể hiện kỹ năng, kinh nghiệm và chuyên môn của bạn thông qua các kênh online như mạng xã hội, website cá nhân, hay các nền tảng freelancer.

Quản lý tài chính

Bạn tự chịu trách nhiệm cho thu nhập và chi phí của bản thân. Do đó, việc lập kế hoạch tài chính hợp lý là điều cần thiết để đảm bảo thu nhập ổn định. Hãy theo dõi thu chi, tiết kiệm tiền và dự phòng cho những trường hợp bất ngờ.

Bảo vệ bản thân

Ký hợp đồng rõ ràng với khách hàng để đảm bảo quyền lợi của bạn. Ngoài ra, hãy tham gia bảo hiểm y tế và xã hội để tự bảo vệ bản thân cũng như hiểu rõ các quy định luật pháp liên quan đến công việc tự do để tránh rủi ro.

Phát triển bản thân

Thị trường Gig work luôn thay đổi, vì vậy, bạn cần liên tục học hỏi và nâng cao kỹ năng để đáp ứng nhu cầu thị trường. Hãy tham gia các khóa học và hội thảo chuyên ngành để trau dồi kiến thức và cập nhật xu hướng mới.

Đặc biệt, các kỹ năng mềm như giao tiếp, quản lý thời gian, đàm phán,… là những kỹ năng cần thiết cho Gig worker. Trau dồi những kỹ năng này sẽ giúp bạn làm việc hiệu quả và chuyên nghiệp hơn.

Tìm kiếm sự hỗ trợ từ mạng lưới mối quan hệ

Tham gia các cộng đồng Gig worker để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau. Mạng lưới quan hệ rộng rãi giúp bạn tìm kiếm cơ hội việc làm, học hỏi kinh nghiệm và nhận được sự hỗ trợ từ những người khác. Ngoài ra, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia về tài chính, luật pháp, … để được giúp đỡ khi cần thiết.

Chú ý vấn đề bản quyền

Gig worker thường tạo ra các tác phẩm như bài viết, thiết kế, video,… cho khách hàng. Vấn đề bản quyền của các tác phẩm này có thể phức tạp và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Hợp đồng giữa Gig worker và khách hàng nên quy định rõ ràng về quyền sở hữu và sử dụng bản quyền của tác phẩm.
• Một số loại tác phẩm được bảo hộ bản quyền tự động, trong khi một số loại khác cần đăng ký để được bảo hộ.
• Khách hàng có thể sử dụng tác phẩm cho mục đích gì? Họ có được phép sửa đổi hoặc chia sẻ tác phẩm?

Lưu ý cho Gig worker:

• Hãy đảm bảo rằng bạn hiểu rõ các điều khoản về bản quyền trong hợp đồng.
• Bạn nên giữ bản sao của tất cả các tác phẩm bạn tạo ra, bao gồm cả các bản thảo và bản sửa đổi.
• Tùy thuộc vào loại tác phẩm, bạn có thể cần đăng ký bản quyền để được bảo hộ.
• Có nhiều phần mềm miễn phí và trả phí có thể giúp bạn theo dõi việc sử dụng tác phẩm của mình.
• Tìm hiểu pháp lý về các vấn đề bản quyền cụ thể.

Kết luận

Công việc Gig work mang đến nhiều lợi ích cho người lao động, đặc biệt là về tính linh hoạt, cơ hội phát triển và thu nhập. Tuy nhiên, để thành công trong lĩnh vực này, bạn cần trang bị kỹ năng cần thiết, có tinh thần trách nhiệm và sẵn sàng thích nghi với môi trường làm việc mới.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Vũ Thủy. (2022, January 8). Xu hướng làm việc hậu đại dịch: Gig worker. cuoituan.tuoitre.vn. https://cuoituan.tuoitre.vn/xu-huong-lam-viec-hau-dai-dich-gig-worker-1622462.htm
2. The Upwork Team. (2023, September 11). What Is a Gig Worker? Definition and How To Find Gig Jobs. upwork.com. https://www.upwork.com/resources/gig-worker
3. Elizabeth Perry. (2022, October 31). What is gig work and does it make the dream work?. betterup.com. https://www.betterup.com/blog/what-is-gig-work

Những câu hỏi thường gặp