ROM và RAM là gì? Phân biệt hệ thống bộ nhớ trong và ngoài

Được ví như bộ não của máy tính, ROM và RAM đóng vai trò quan trọng đối với việc lưu trữ dữ liệu trên thiết bị. Vậy ROM và RAM là gì? Chúng khác nhau như thế nào? Bạn hãy cũng Tino Group tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

ROM là gì?

Định nghĩa ROM

ROM là viết tắt của Read Only Memory, tạm dịch: Bộ nhớ chỉ đọc. Đây là loại bộ nhớ không khả biến dùng trong các máy tính hay hệ thống điều khiển, mà trong vận hành bình thường của hệ thống thì dữ liệu chỉ được đọc ra mà không được phép ghi vào. 

Hiểu đơn giản, ROM là loại bộ nhớ mà trong đó, dữ liệu đã được ghi vào từ trước và chứa các chương trình giúp máy tính “khởi động”.

Đặc điểm nổi bật của ROM

Lưu trữ các chương trình mà khi mất nguồn điện sẽ không bị xóa là đặc điểm nổi bật của ROM.

Bộ nhớ chỉ đọc này là bộ nhớ mà dữ liệu ghi vào từ trước chứa các chương trình giúp máy tính khởi động. Khi mất điện, các dữ liệu hoàn toàn không bị mất đi mà vẫn còn được lưu trữ. Đó là lý do máy tính có thể khởi động tại lần đầu tiên sử dụng.

ROM nằm ở đâu?

• Trên máy vi tính: ROM nằm bên trong thùng máy, thường nằm trong CPU. ROM có vai trò là bộ nhớ đệm nhanh giúp tăng tốc độ truy xuất dữ liệu.
• Trên điện thoại: ROM có thể hiểu như là phân vùng bí mật để lưu trữ hệ điều hành, người dùng không thể ghi dữ liệu lên ROM, nhưng hệ thống có thể ghi đè lên ROM khi cập nhật (up ROM).

Ứng dụng của ROM

ROM thường được ứng dụng trong xây dựng file hệ thống và cho hệ điều hành Android.

Chíp nhớ – lưu trữ

Tồn tại dưới dạng những chip nhớ, ROM được dùng để lưu trữ các file hệ thống

Một số thiết bị sẽ được trang bị nhiều chip nhớ.

• Chip nhớ có dung lượng nhỏ, có tốc độ cao và được dùng để lưu trữ file hệ thống, bộ nhớ đệm, dữ liệu của ứng dụng. Chíp nhớ này thường có giá thành rất đắt. Đồng thời, điều này cũng không có nghĩa là chíp sẽ quyết định tốc độ của máy. Tốc độ của máy còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nữa như hệ điều hành, độ tương thích của ứng dụng, …. Ví dụ: điện thoại iPhone chỉ sử dụng một chip nhớ, với tốc độ trung bình, để lưu cả dữ liệu người dùng, dữ liệu hệ thống và ứng dụng mà vẫn đảm bảo độ mượt mà của thiết bị.
• Chip nhớ có dung lượng lớn hơn nhưng chậm hơn, vào khoảng 1-2GB để lưu ứng dụng.

Hệ điều hành dành cho thiết bị Android

Với thiết bị Android, việc Up ROM là việc thay đổi hệ điều hành hiện tại thành một phiên bản hệ điều hành khác tương đồng. Up ROM có thể làm cho điện thoại của bạn chạy nhanh hơn và có nhiều tính năng mới hơn. Tuy nhiên, máy có thể bị treo, hoạt động không ổn định nếu gặp phải bản ROM chưa hoàn chỉnh.

Hướng giải quyết tốt nhất là bạn phải up lại bản ROM khác ổn định hơn. Vì vậy, trước khi up một bản ROM nào đó, bạn cần phải tìm hiểu kỹ.

Các loại ROM phổ biến

• PROM (Programmable Read-Only Memory) hay Mask ROM: Được chế tạo bằng các mối nối (cầu chì – có thể làm đứt bằng mạch điện).  Loại ROM này chỉ có thể lập trình được một lần và có mức chi phí thấp nhất.
• EAROM (Electrically Alterable Read-Only Memory): Loại ROM này có thể thay đổi từng bit một lần. Tuy nhiên quá trình viết khá chậm và sử dụng điện thế không chuẩn. Việc viết lại EAROM không được thực hiện thường xuyên.
• EPROM (Erasable Programmable Read-Only Memory): Được chế tạo bằng nguyên tắc phân cực tĩnh điện. Loại ROM này có thể bị xóa bằng tia cực tím và ghi lại thông qua thiết bị ghi EPROM.
• EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read-Only Memory): Được tạo bằng công nghệ bán dẫn. Nội dung của ROM này có thể viết vào và xóa (bằng điện).
• Một dạng phổ biến hiện dùng là Bộ nhớ flash, gọi đơn giản là Flash, dùng với cả tư cách EEPROM lẫn trong Ổ USB flash.

Khác với RAM sẽ xóa sạch mọi dữ liệu lưu trữ tạm thời, ROM giữ lại nội dung ngay cả sau khi máy đã tắt; đó chính là lý do máy tính có thể được bật lên ở lần đầu tiên sử dụng. Nếu không có ROM, việc khởi động được hệ thống sẽ là một điều xa xỉ.

RAM là gì?

Định nghĩa RAM

RAM là viết tắt của Random Access Memory, tạm dịch: bộ nhớ truy xuất ngẫu nhiên. Đây là yếu tố phần cứng máy tính mà tại đó những chương trình, hệ điều hành và cả dữ liệu được sử dụng để lưu trữ tạm thời giúp vi xử lý có thể truy xuất nhanh hơn khi cần.

Đặc điểm nổi bật của RAM

RAM được định nghĩa là bộ nhớ truy suất ngẫu nhiên và được xem là thành phần không thể thiếu trong mỗi máy tính hiện nay. Đồng thời, RAM cũng là một trong những loại bộ nhớ nhanh nhất của máy tính.

Tuy nhiên, RAM lại là bộ nhớ khả biến. Do đó, dữ liệu lưu trên RAM sẽ bị mất khi tắt máy hoặc mất điện (hết pin).

Ví dụ: Trong bếp có Đầu bếp là processor – chip. Bàn nấu ăn là RAM – bộ nhớ tạm thời. Các nguyên liệu nấu ăn là Data- dữ liệu được lấy ra từ tủ lạnh là Hard drive – ổ cứng.

Nếu bếp rộng, có nhiều chỗ trống, thì đầu bếp có thể làm việc thoải mái, nhanh. Thậm chí, đầu bếp sẽ làm được nhiều việc một lúc. Ngược lại, tốc độ nấu sẽ chậm lại.

RAM nằm ở đâu?

Nếu đã từng tháo tung máy tính ra, bạn sẽ thấy thanh RAM có dạng hình chữ nhật được đặt trên một khe cắm trên bo mạch chủ.

Hiện tại, những bo mạch chủ ngày càng tiên tiến đi kèm nhiều hơn một khe cắm RAM. Sự thay đổi này giúp việc nâng cấp RAM linh hoạt hơn. Do đó, người dùng thật dễ dàng tăng dung lượng bộ nhớ để hệ thống đạt được tốc độ tốt hơn.

Phân loại RAM

SRAM (Static RAM): RAM tĩnh 

SRAM là nơi lưu trữ dữ liệu để khởi động laptop, SRAM không bị mất nội dung sau khi được nạp.

DRAM (Dynamic RAM): RAM động

DRAM chỉ khác với SRAM ở đặc điểm duy nhất: dữ liệu của DRAM sẽ bị mất sau. DRAM phải nạp lại dữ liệu theo chu kỳ.

Các loại RAM phổ biến hiện nay

• DDR3: ra đời năm 2007 thay thế cho chuẩn DDR2 trước đây. DDR3 có tốc độ tuyền tải dữ liệu trong khoảng 800-2133 MHz, điện áp sử dụng là 1.5V.
• DDR3L: Chữ “L” là “Low” có nghĩa là điện năng tiêu thụ thấp. RAM này chủ yếu dành cho laptop, cần tăng thời lượng pin và giảm sinh nhiệt. Kích thước RAM cũng nhỏ gọn hơn. 
• DDR3L hỗ trợ trên laptop sử dụng CPU từ thế hệ Ivy Bridge trở về sau.
• DDR4: ra đời năm 2014, thay thế cho DDR3, nâng cấp về tốc độ truyền tải đạt từ 2133-4266 MHz. 

Sự khác biệt giữa ROM và RAM

Hình dáng bên ngoài

RAM là một chip mỏng hình chữ nhật được lắp vào một khe cắm trên bo mạch chủ. ROM chỉ là một ổ đĩa quang bằng băng từ. 

Khả năng lưu trữ tạm thời

ROM được sử dụng chủ yếu trong quá trình khởi động máy tính, giữ được thông tin ngay cả khi máy tính đã tắt. Trong khi đó, RAM chỉ giữ được dữ liệu khi máy tính còn hoạt động.

Cách thức hoạt động

Dữ liệu được lưu trữ trong RAM có thể phục hồi hoặc thay đổi . Tuy nhiên, dữ liệu trong ROM chỉ có thể đọc, nhưng không sửa hoặc thay đổi được.

Khả năng tiếp cận

Bạn có thể dễ dàng truy cập, thay đổi hoặc lập trình lại thông tin được lưu trữ trong RAM. Với ROM, bạn không thể thực hiện những thao tác đó.

Tốc độ

RAM truy cập dữ liệu nhanh hơn nhiều so với ROM. RAM cũng tăng tốc độ xử lý của máy tính.

Khả năng lưu trữ

RAM có thể lưu trữ nhiều gigabyte (GB) dữ liệu, từ 1 GB đến 256 GB cho mỗi chip. ROM lưu trữ một vài megabyte (MB) dữ liệu, thường là 4 MB hoặc 8 MB cho mỗi chip.

Khả năng ghi chép dữ liệu

Việc ghi dữ liệu trong bộ nhớ RAM cũng dễ dàng hơn bộ nhớ ROM. Tuy là một nơi lưu trữ rất hạn chế, thông tin trong ROM lại vô cùng quan trọng với máy tính. Đặc biệt, thông tin này tồn tại vĩnh viễn.

Tóm lại

• Các thiết bị lưu trữ dữ liệu cho bộ nhớ lâu dài bao gồm Đĩa cứng, Đĩa mềm, Đĩa quang, Băng từ, ROM, các loại bút nhớ…
• Các thiết bị lưu trữ dữ liệu tạm thời trong quá trình làm việc gồm RAM máy tính, Cache…

Dù là RAM hay ROM cũng đều là thành phần quan trọng của bộ nhớ máy tính. Không có chúng, máy tính của bạn sẽ không thể hoạt động bình thường được. Bài viết trên đã giúp bạn phân biệt sự khác nhau giữa ROM và RAM. Hy vọng đây sẽ là những thông tin hữu ích dành cho bạn. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ Tino Group để biết thêm chi tiết.

FAQs về ROM và RAM