Sàn Upcom là gì? Tìm hiểu một trong những sàn chứng khoán nổi tiếng nhất Việt Nam

Khi tìm hiểu về lĩnh vực chứng khoán, bạn cần biết đến một thuật ngữ rất quan trọng: các sàn giao dịch. Ở Việt Nam, Upcom là một sàn cực kỳ nổi tiếng, nơi tập trung một khối lượng lớn chứng khoán trên thị trường, đặc biệt là các loại cổ phiếu chưa được niêm yết trên HOSE và HNX. Vậy cụ thể sàn Upcom là gì? Các bạn hãy cùng Tino Group tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Tổng quan về sàn Upcom

Sàn Upcom là gì?

Upcom là từ viết tắt của Unlisted Public Company Market, tạm dịch: Thị trường của những công ty đại chúng chưa niêm yết. Sàn giao dịch này là nơi tập hợp những những chứng khoán đã được phát hành nhưng chưa niêm yết của các công ty cổ phần hoặc trách nhiệm hữu hạn.

Nói cách khác, khi cổ phiếu của công ty chưa được đăng ký hoặc không đủ điều kiện niêm yết trên 2 sở giao dịch Sở giao dịch chứng khoán Thành Phố Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), chúng sẽ được giao dịch trên sàn Upcom. Vì vậy, có thể xem đây trạm trung chuyển chứng khoán khuyến khích các công ty chưa niêm yết tham gia.

Upcom ra đời vào năm 2009 và hiện đang hoạt động dưới sự quản lý trực tiếp của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX). Khi mới thành lập, sàn chỉ có 10 công ty tham gia niêm yết chứng khoán nhưng hiện nay đã lên đến hàng trăm công ty lớn nhỏ.

Nhờ vào sự minh bạch, công khai trong quy trình và chính sách cũng như cách thức giao dịch đơn giản, sàn Upcom đã nhận được sự yêu mến từ cộng đồng các nhà đầu tư chứng khoán.

Các nhóm cổ phiếu trên sàn Upcom

Mỗi thị trường chứng khoán sẽ có các nhóm cổ phiếu khác nhau. Nhóm cổ phiếu trên Upcom rất đa dạng, giao động từ rất lớn đến vừa và rất nhỏ. Sự đa dạng này đã khiến Upcom đã trở thành một sàn giao dịch phù hợp cho nhiều đối tượng với nhiều nhu cầu khác nhau.

• Nhóm Upcom Large: Tập hợp những mã cổ phiếu của doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu lớn hơn hoặc bằng 1000 tỷ đồng.
• Nhóm Upcom Medium: Tập hợp những mã cổ phiếu có giá trị trung bình thuộc doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu từ 300 tỷ đồng đến 1000 tỷ đồng.
• Nhóm Upcom Small: Tập hợp những mã cổ phiếu có giá trị thấp được phát hành và trao đổi bởi những doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu từ 10 đến 300 tỷ đồng.

Các cổ phiếu của những công ty vừa và nhỏ trên Upcom có thể mang đến cơ hội đột phá doanh thu cho cổ đông khi giá trị cổ phiếu xảy ra biến động tích cực.

Thời gian hoạt động của sàn Upcom như thế nào?

Sàn Upcom mở cửa vào các ngày từ thứ hai đến thứ sáu trong tuần và hoạt động trong khung giờ từ 9 giờ đến 15 giờ. Ngoài ra, sàn cũng nghỉ trưa từ 11h30 đến 13h. Khung giờ cụ thể như sau:

• Từ 9 giờ – 11 giờ 30: Sàn sẽ hoạt động với phương thức khớp lệnh liên tục I và thỏa thuận.
• Từ 11 giờ 30 đến 13 giờ: Giờ nghỉ trưa.
• Từ 13 giờ đến 15 giờ: Sàn hoạt động với phương thức khớp lệnh liên tục II và tiếp tục thỏa thuận.

Ưu nhược điểm của sàn Upcom

Ưu điểm

• Dưới sự giám sát và quản lý trực tiếp của sở giao dịch chứng khoán Hà Nội, sàn Upcom được đánh giá tốt hơn so với một số sàn OTC hiện nay. Sàn hoạt động công khai, minh bạch, luôn cam kết mang lại sự an toàn và uy tín cho khách hàng.
• Thông qua Upcom, nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận rất nhiều công ty tiềm năng thông qua cổng thông tin của sàn HNX. Ngược lại, sàn Upcom cũng là nơi để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các nhà đầu tư.
• Vì sự liên kết chặt chẽ của HNX và Upcom nên quá trình giao dịch tập trung sẽ diễn ra nhanh chóng và dễ dàng, an toàn cho cả người bán lẫn người mua.
• Các công ty vừa và nhỏ thường lựa chọn sàn Upcom để đo lường mức độ tăng trưởng của cổ phiếu phát hành cũng như tạo đòn bẩy để việc khi niêm yết trên sàn HOSE và HNX dễ dàng hơn trong tương lai.

Hạn chế

• Do Upcom là thị trường chính của những doanh nghiệp vừa và nhỏ nên tính rủi ro của chứng khoán trên sàn cũng cao hơn so với những sàn khác. Vì vậy, mức giá giao dịch khá thấp. Bạn chỉ kiếm được tiền lời nếu chịu nghiên cứu và tìm hiểu kỹ hơn.
• Thậm chí, một số mã chứng khoán cũ đã không còn giao dịch hoặc tính thanh khoản rất thấp.
• Nhìn chung, sàn Upcom là thích hợp để đầu cơ hơn là đầu tư. Bởi biên độ giao động của sàn là ± 15%. Trong khi sàn HNX là ± 10% và sàn HOSE là ± 7.5%.
• Nếu so sánh với hai sở giao dịch là HOSE và HNX, tiêu chuẩn của sàn Upcom thấp hơn nhiều.

Tìm hiểu quy định của sàn Upcom

Phương thức giao dịch trên Upcom

Bạn s có hai lựa chọn chính khi giao dịch trên Upcom:

• Khớp lệnh thỏa thuận: Người mua và người bán tự thỏa thuận với nhau về các điều kiện giao dịch. Sau đó, họ thông báo cho công ty chứng khoán để ghi nhận kết quả giao dịch vào hệ thống. Hoặc bên mua/bên bán thông qua công ty chứng khoán để tìm đối tác giao dịch theo thỏa thuận.
• Khớp lệnh liên tục: Giao dịch được thực hiện trên cơ sở so khớp các lệnh mua và lệnh bán ngay khi lệnh được nhập vào hệ thống giao dịch. Giá khớp sẽ dựa vào mức giá của các lệnh giới hạn đối ứng đang nằm chờ trên sổ lệnh.

Nguyên tắc khớp lệnh giao dịch trên sàn Upcom

Sàn giao dịch Upcom dựa trên hai nguyên tắc để khớp lệnh:

• Ưu tiên về giá: Lệnh mua có mức giá cao hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước. Ngược lại, lệnh bán có mức giá thấp hơn cũng được ưu tiên thực hiện trước.
• Ưu tiên về thời gian: Nếu các lệnh mua hoặc bán có cùng một mức giá, lệnh nào nhập vào hệ thống giao dịch trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Đơn vị giao dịch trên Upcom

• Đối với giao dịch khớp lệnh liên tục: Đơn vị giao dịch là 100 chứng khoán.
• Đối với giao dịch thỏa thuận: Không có quy định đơn vị giao dịch.
• Đối với khớp lệnh lẻ hay thỏa thuận lẻ: Đơn vị giao dịch từ 1 đến 99 chứng khoán.

Lưu ý: Giao dịch thỏa thuận sẽ không được phép thực hiện trong ngày giao dịch đầu tiên của cổ phiếu mới niêm yết hoặc ngày giao dịch trở lại sau khi cổ phiếu bị tạm ngừng giao dịch 25 ngày liên tiếp. Những giao dịch dạng này chỉ được phép hoạt động sau khi xác định được giá tham chiếu từ kết quả của phương thức khớp lệnh liên tục.

Biên độ giao động giá trên sàn Upcom

Như đã chia sẻ ở trên, biên độ dao động giá quy định trong ngày đối với cổ phiếu trên sàn Upcom là ± 15% so với giá tham chiếu. Công thức tính giá như sau:

• Giá tối đa (Giá trần) = Giá tham chiếu x (100% + Biên độ dao động giá)
• Giá tối thiểu (Giá sàn) = Giá tham chiếu x (100% – Biên độ dao động giá)

Đối với cổ phiếu mới được niêm yết hoặc giao dịch trở lại sau khi bị tạm ngừng giao dịch 25 ngày liên tiếp, biên độ dao động giá trong ngày giao dịch đầu tiên sẽ là ± 40% so với giá tham chiếu.

Giá tham chiếu được tính bằng phương pháp bình quân gia quyền của các giá giao dịch lô chẵn được thực hiện theo phương thức khớp lệnh liên tục của ngày giao dịch gần nhất trước đó.

Trái phiếu không có quy định về biên độ dao động giá. Giá giao dịch trái phiếu sẽ được quyết định bởi cung cầu trên thị trường.

Quy định về tạm ngưng giao dịch trên sàn Upcom

Các trường hợp phải tạm ngừng giao dịch là:

• Hệ thống giao dịch hoặc hệ thống chuyển lệnh của sở giao dịch gặp sự cố.
• Khi xảy ra các sự kiện không thể lường trước như thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn làm ảnh hưởng đến hoạt động giao dịch của thị trường.
• Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước ra yêu cầu ngừng giao dịch để ổn định thị trường.
• Các trường hợp sở giao dịch chứng khoán cảm thấy cần thiết để bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư sau khi được Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận.

Hoạt động giao dịch được tiếp tục lại ngay sau khi các trường hợp trên được khắc phục. Nếu chưa thể khắc phục, ngày giao dịch được coi là kết thúc ở lần khớp lệnh cuối cùng trước đó.

Quy định về sửa, hủy lệnh trong phiên giao dịch

Đối với giao dịch khớp lệnh

Bạn chỉ chỉ được sửa lệnh (sửa giá, sửa khối lượng) hoặc hủy lệnh đối với lệnh chưa khớp. Thứ tự ưu tiên của khi sửa lệnh sẽ được xác định như sau:

• Trường hợp giảm khối lượng: Thứ tự ưu tiên không thay đổi.
• Trường hợp tăng khối lượng hoặc sửa giá: Thứ tự ưu tiên của lệnh được tính kể từ khi lệnh sửa được nhập vào hệ thống giao dịch.

Đối với giao dịch thỏa thuận

• Giao dịch thỏa thuận đã thực hiện trên sàn Upcom không được phép hủy bỏ.
• Nếu tách/gộp cổ phiếu, giá tham chiếu tại ngày giao dịch trở lại sẽ được xác định theo nguyên tắc giá bình quân gia quyền của ngày giao dịch trước ngày tác/gộp.
• Trong một số trường hợp cần thiết, sở giao dịch HNX có thể áp dụng phương pháp xác định giá tham chiếu khác sau khi được Ủy Ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận.

Điều kiện để công ty được niêm yết trên sàn Upcom

Dưới đây là tổng hợp những điều kiện bắt buộc để công ty được niêm yết trên sàn Upcom:

• Vốn điều lệ của công ty tính từ thời điểm chào bán phải đạt từ 10 tỷ đồng trên sổ kế toán.
• Trong 5 năm gần nhất, công ty phải hoạt động kinh doanh tốt và có lợi nhuận, không được có lỗ lũy kế cho đến thời điểm muốn đăng ký niêm yết.
• Công ty phải được sự thông qua của Đại hội đồng cổ đông về hoạt động niêm yết cổ phiếu.
• Bên cạnh đó, công ty niêm yết trên sàn Upcom cũng phải đảm bảo việc cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết và nộp lại báo cáo tài chính định kỳ hàng năm.

Kinh nghiệm khi giao dịch trên sàn Upcom

• Thường xuyên đọc tin tức về thị trường chứng khoán.
• Nên ưu tiên lựa chọn chứng khoán của những công ty cung cấp thông tin rõ ràng, đặc biệt là các báo cáo hoạt động tài chính. Tránh đầu tư vào những cổ phiếu không có sự minh bạch về thông tin
• Cẩn thận phân tích để xác định thời điểm mua bán phù hợp.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình để để hạn chế thua lỗ. Ngoài ra, biết cắt lỗ phù hợp, đúng lúc để đảm bảo an toàn về vốn.
• Cần có chiến lược dài hạn, rõ ràng. Vì đầu tư lướt sóng có thể mang lại lợi nhuận lớn một cách nhanh chóng nhưng mức độ rủi ro cũng rất cao.

Trên đây là những thông tin cơ bản về sàn giao dịch chứng khoán Upcom. Hy vọng bài viết có được cái nhìn chính xác về sàn Upcom và có một nền tảng thật tốt trước khi tham gia đầu tư chứng khoán. Chúc bạn đầu tư thành công và hiệu quả!

Những câu hỏi thường gặp